H γονιδιακή θεραπεία δεν αποτελεί ακόμη θεραπεία ρουτίνας. Όλοι όσοι έχουν υποβληθεί στη γονιδιακή θεραπεία έχουν στην πραγματικότητα επιλεγεί µε συγκεκριμένα κριτήρια για να συµµετάσχουν, ως εθελοντές, σε πρόγραµµα κλινικής δοκιµής για την ασθένειά τους. Η γονιδιακή θεραπεία στοχεύει στην αποκατάσταση ενός παθολογικού φαινοτύπου, µε µια διεργασία η οποία περιλαμβάνει αλλαγή γενετικού υλικού στα κύτταρα του ιστού που πάσχει. Η διεξαγωγή της γονιδιακής θεραπείας εξαρτάται από τη γενετική βάση και την παθοφυσιολογία της ασθένειας.

Η γονιδιακή θεραπεία αφορά τις γενετικές ασθένειες  Οι ασθένειες αυτές μπορεί να είναι κληρονομικές (µονογονιδιακές ασθένειες μεντελικής κληρονομικότητας) ή µη-κληρονομικές (καρκίνος, νόσος Parkinson) και σε κάθε περίπτωση η γονιδιακή μεταφορά γίνεται σε σωματικά κύτταρα και όχι σε γεννητικά.

Στρατηγικές Γονιδιακής Θεραπείας

Ι. Μεταφορά του φυσιολογικού γονιδίου «gene addition», «gene replacement», «gene augmentation».

Κατά τη μεταφορά του φυσιολογικού γονιδίου στη γονιδιακή θεραπεία γίνεται προσθήκη του φυσιολογικού γονιδίουστα κύτταρα που πάσχουν. Συνήθως οι ασθένειες αυτές οφείλονται σε μεταλλάξεις γονιδίων και έχουν ως αποτέλεσμα την ελάττωση ή απώλεια της λειτουργικότητας μιας πρωτεΐνης στο κύτταρο (loss-of-function).

ΙΙ. Αναστολή της έκφρασης ενός γονιδίου(«gene knock down»)

Κατά τη στρατηγική αυτή γίνεται αναστολή της έκφρασης του μεταλλαγμένου γονιδίου σε περιπτώσεις: (α) νοσημάτων που οφείλονται σε λειτουργικά τροποποιημένες πρωτεΐνες λόγω μεταλλάξεων στο γενετικό υλικό, (β) κακοηθειών που οφείλονται στην υπερέκφραση πρωτο-ογκογονιδίων ή στην παραγωγή µη φυσιολογικών πρωτεϊνών. Η αναστολή της έκφρασης μπορεί να επιτευχθεί µέσω µεταφοράς αντι-νοηµατικών (anti-sense) ολιγονουκλεοτιδίων, siRNAs (small interfering RNAs) ή ριβοενζύµων.

ΙΙΙ. Διόρθωση μεταλλάξεων in-situ (genome editing)

Η στρατηγική αυτή στοχεύει στη τροποποίηση της ακολουθίας του, υπεύθυνου για την ασθένεια, γονιδίου. Πρόκειται για μια νεότερη προσέγγιση στη οποία χρησιμοποιούνται νουκλεάσες µε δομή δακτύλων ψευδαργύρου (zinc-finger nucleases, ZFNs), που στοχεύουν στη θραύση της αλυσίδας του DNA στη θέση της μετάλλαξης. Στη συνέχεια, κυτταρικοί μηχανισμοί, χρησιμοποιώντας ως μήτρα τη φυσιολογική αλληλουχία, και επανασυνδέουν το DNA στο σημείο της θραύσης.

Στρατηγικές µεταφοράς γονιδίου που δεν εµπλέκεται στη νόσο

Ι. Μεταφορά γονιδίου που δεν εκφράζεται στα συγκεκριμένα κύτταρα.

Η στρατηγική αυτή, συνήθως, χρησιµοποιείται με σκοπό τη καταστροφή καρκινικών κυττάρων και επιτυγχάνεται με μεταφορά γονιδίου που κωδικοποιεί μια τοξίνη ή μια πρωτεΐνη η οποία ευαισθητοποιεί τα κύτταρα στη δράση ενός προ-φαρμάκου.

ΙΙ. Μεταφορά τεχνητών μεταγραφικών παραγόντων. Η προσέγγιση αυτή αφορά στην δημιουργία τεχνητών μεταγραφικών παραγόντων, που στοχεύουν σε συγκεκριμένες περιοχές του DNA (υποκινητή γονιδίου) με αποτέλεσμα την ενεργοποίηση του εν λόγω γονιδίου, για θεραπευτικούς σκοπούς. Τέτοια είναι η περίπτωση της ανάπτυξης τεχνητού μεταγραφικού παράγοντα για την ενεργοποίηση συγκεκριμένης περιοχής του γονιδίου της γ σφαιρίνης µε σκοπό τη θεραπεία της β θαλασσαιμίας και της δρεπανοκυτταρικής αναιμίας.

Πηγή: pev.gr